تەتقىقاتلار
شەرقىي تۈركىستان ۋە ئۇيغۇرلار
شەرقىي تۈركىستان ۋە ئۇيغۇرلار ھەققىدىكى خەۋەرلەر يېقىنقى يىللاردىن بۇيان خەلقئارا تاراتقۇلارنىڭ كۈن تەرتىپىدىن چۈشمەي كەلدى. بۇنىڭدىكى ئاساسلىق سەۋەب شۇكى، خىتاي رېجىمىنىڭ ئۇيغۇرلارنى باستۇرۇش سياسەتلىرىنىڭ بىردىنلا ئىرقىي قىرغىنچىلىق دەرىجىسىگە كۆتۈرۈلۈشى دۇنيانىڭ دىققىتىنى بۇ رايونغا مەركەزلەشتۈردى. شەرقىي تۈركىستاندىكى ۋەزىيەتنىڭ دراماتىك ئۆزگىرىشى بىلەن ئۇيغۇرلارنىڭ كىشىلىك ھۇقۇق، ئەركىنلىك ۋە دېموكراتىيە كۆرىشىمۇ زور دەرىجىدە خەلقئارالاشتى. نەتىجىدە، ئۇيغۇرلار خەلقئارا سورۇنلارنىڭ ئاساسلىق تېمىسىغا ئايلاندى.
مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇرلارنىڭ خىتاينىڭ ئىرقىي قىرغىنچىلىقىغا قارشى ھەرىكەتلىرى: كۆلەم، سۈپەت ۋە ئۈنۈم
مەمەتتوختى ئاتاۋۇللا ئاساسىي مەزمۇن يېقىنقى بىر قانچە يىلدىن بۇيان، خىتاي تاجاۋۇزچىلىرىنىڭ شەرقىي تۈركىستاندا ئېلىپ بارغان ۋەھشىيانە زۇلۇم-سىتەملىرىنىڭ ئۈزلۈكسىز داۋام قىلىشى ۋە يۇقۇرى ئۆرلىشىگە ئەگىشىپ، مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇرلارنىڭ قارشىلىق ھەرىكەتلىرىمۇ جانلىنىشقا باشلىدى. خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ چىدىغۇسىز بېسىملىرىغا داۋاملىق سۈكۈت قىلىشنىڭ ئەھمىيىتى يوقلۇقىنى تۇنۇپ يەتكەن نۇرغۇن كىشىلەر تارىختا مىسلى كۆرۈلمىگەن دەرىجىدە داۋا سېپىگە قۇشۇلۇپ، زالىم خىتاي ھاكىمىيىتىگە قارشى كۆرەشكە ئاتلاندى. چەتئەللەردىكى ئۇيغۇر جامائىتىنىڭ كۆرەش سەپلىرىگە ئاكتىپ قېتىلىشى يىللاردىن بۇيانقى خىتاي ئىشغالىيىتىگە قارشى پاسسىپ ھالەتنى ئۆزگەرتىشكە باشلىدى. بۇ ماقالىدە، مۇشۇ مەزگىلدە مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇرلارنىڭ ۋەتەندىكى زۇلۇم ۋە قەتلىئامغا قايتۇرغان ئىنكاسلىرى، قارشىلىق ھەرىكەتلىرى، ساقلىنىۋاتقان مەسىلىلەر ۋە قىلىشقا تېگىشلىك ئىشلار مۇھاكىمە قىلىنىدۇ. ئاچقۇچلۇق سۆزلەر: خىتاي ھۆكۈمىتى، شەرقىي [داۋامى…]